کد مطلب:49026 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

در مورد خمس بعضي مي گويند خمس در آيات قرآن نيامده به جز سوره انفاق كه آن هم در مورد غنائم جنگي است پس چرا ما بايد خمس بپردازيم چگونه مي توانيم اين افراد را روشن نماييم؟

فرمان پرداخت خمس در آيه كريمه و اعملوا انما غنمتم من شيء فان لله خمسه و للرسول ... (انفال، 41)

(بدانيد آنچه بدست مي آوريد و كسب مي كنيد يك پنجم آن از آن خداوند متعال و پيامبر و اهل بيت و ... مي باشد.) اختصاص به غنائم جنگي نداشته و فراگير است و همه چيز شمول زيرا:

گر چه دو واژه غنيمت و غنمتم در آيه كريمه هم خانواده اند ولي غنيمت جنگي هم نوعي بهره وري و بدست آوردن مال است از اينرو لغت دانان و واژه شناسان شيعه و سني و حتي مسيحي مثل صاحب المنجد غنم را بمعني بدست آوردن و نايل شدن معني كردند و در روايات نيز واژه غنم بمعني بهره وري و بدست آوردن چيزي بكار رفته است. بنابراين بدون شك آيه كريمه فرمان به وجوب پرداخت خمس از آنچه بدست مي آوريم مي دهد هر چند شأن نزول آيه جنگ بدر باشد. براي توضيح بيشتر توجه تان را به متن ذيل جلب مي نمايم.

در واجب بودن خمس بين تمام مسلمانان خلافي نيست و همه آن را واجب مي دانند و از ضروريات دين است و اختلاف در چيزي است كه خمس به آن تعلق مي گيرد و در كساني كه مي شود به آنان خمس داد. و اما شيعه خمس را در هفت چيز واجب مي داند:

1ـ غنايم جنگي 2ـ چيزي كه به وسيله غواصي از دريا بيرون مي آورند 3ـ گنج ها و اموالي كه در زير زمين پيدا مي شوند 4ـ معادن 5ـ مال حلالي كه با مال حرام مخلوط شده است 6ـ زميني كه مسلمان به كافر ذمي انتقال دهد 7ـ درآمد انواع كسب ها؛ ولي اهل سنت خمس را فقط در غنايم جنگي مي دانند.

دلايل شيعه

الف ـ معناي غنيمت در قرآن و روايات عام است و غنيمت جنگي يكي از مصاديق آن است:

و اعلموا انما غنمتم من شيءٍ فان لله خمسه و للرسول و لذي القربي و اليتمي و المسكين و ابن السبيل ان كنتم ءامنتم بالله و ما انزلنا علي عبدنا يوم الفرقان يوم التقي الجمعان و الله علي كل شيءٍ قديرٍ. (1)



و ‍]اي مؤمنان] بدانيد كه هر چه به شما غنيمت برسد خمس (يك پنجم) آن خاص خدا و رسول خدا و خويشان او و يتيمان و فقيران و در راه ماندگان است [به آنها بدهيد] اگر به خدا و به آنچه بر بنده خود (محمد (ص)) در روز فرقان، روزي كه دو سپاه (اسلام و كفر در جنگ بدر) روبرو شدند خدا نازل فرمود ايمان آورده ايد و بدانيد كه خدا بر هر چيز توانا است

استشهاد شيعه بر عام بودن معناي غنيمت به چند چيز است:

1ـ از نظر لغت غنيمت به معناي عام است.

في مجمع البحرين: الغنيمه في الاصل هي الفائده المكتسبه و لكن اصطلح جماعه علي ان ما اخذ من الكفار، ان كان من غير قتال فهو فيء و ان كان مع القتال فهو غنيمه (2)

در كتاب مجمع البحرين آمده است، غنيمت در اصل به دست آوردن فايده است و ليكن در اصطلاح عده اي بر چيزي كه از كفار گرفته مي شود اگر بدون جنگ به دست آيد في ناميده مي شود و اگر با جنگ بدست آيد غنيمت ناميده مي شود و في تمامش در اختيار امام است و اما از غنيمت، خمس (يك پنجم) آن به امام داده مي شود.

في لسان عرب: غنم الشيء غنماً: فازبه (3)؛ يعني به چيزي دست پيدا كردن.

و هم چنين در كتابهاي المنجد و لغت نامه هاي دهخدا و معجم الفاظ قرآن و اقرب الموارد به همين معنا آمده است و در تفاسير اهل سنت مانند فخر رازي در مجلد 15 صفحة 164 و آلوسي مفسر معروف سني در روح المعاني مجلد 10، صفحة 2، غنيمت به معناي وسيع و عام معنا شده است.



منابع و مآخذ:

1ـ انفال، 41

2ـ مجمع البحرين للطريحي، (غنم)

3ـ لسان العرب لابن منظور، ج12، ص445